Op zoek naar een nieuwe balans in de gastouderopvang

Gastouders doen waardevol werk en zijn voor veel vraagouders onmisbaar. Alleen zijn er steeds minder gastouders werkzaam. In 2020 waren er 25.237 gastouders actief. Dit zijn er in januari 2025 nog 15.044. Een daling van ruim 40% in vijf jaar. Dit is zorgwekkend. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) vroeg Significant om te onderzoeken waarom steeds minder gastouders actief zijn en wat de gevolgen hiervan zijn voor gastouderbureaus en vraagouders waarvan de gastouder stopte.

Van juli 2024 tot en met maart 2025 hebben wij dit onderzoek uitgevoerd. Gedurende deze periode stelden wij vragenlijsten op en verspreidden die onder gestopte gastouders, actieve gastouders, gastouderbureaus en vraagouders waarvan de gastouder stopte. Ruim 5.000 respondenten vulden onze vragenlijsten in, waarvan 4.401 volledig. Ook namen we 34 interviews af met respondenten uit deze vier doelgroepen.

Ons onderzoek geeft een rijk en inzichtelijk beeld in wat er binnen de sector speelt. Enkele belangrijke bevindingen:

• Wetten en regels, onzekere en lage inkomsten, hoge kosten en werk-privébalans zijn de voornaamste redenen dat gastouders stoppen of dit overwegen
• Gastouders vinden de meeste wetten en regels vanzelfsprekend, op enkele uitzonderingen na, zoals belastingregels en de voormalige strengere eisen voor speeltoestellen
• Steeds meer gastouders werken fulltime. Dit kan een uitdaging vormen voor hun werk-privébalans, wat een reden kan zijn om te stoppen
• Gestopte gastouders vertrekken grotendeels uit de kinderopvangsector en overwegen meestal niet om weer actief te worden als gastouder
• Vraagouders met meerdere (jonge) kinderen en wisselende werktijden worden harder geraakt als hun gastouder stopt
• Gastouderbureaus merken een onbalans tussen de instroom en uitstroom van gastouders, vooral omdat de laatste jaren weinig nieuwe gastouders instromen

Het onderzoek biedt een unieke inkijk in de gastouderopvang. In het rapport geven we talloze quotes van respondenten om de verhalen achter de cijfers te vertellen. We sluiten het rapport af met de acht door respondenten meest genoemde suggesties om het vak van gastouder aantrekkelijker te maken én te houden.

Naar aanleiding van ons onderzoek heeft het kabinet een pakket maatregelen aangekondigd om de gastouderopvang aantrekkelijker te maken:

• Met sectorpartijen heeft het ministerie afspraken gemaakt over het ondersteunen van gastouders bij het bepalen van een goed tarief zodat gastouders voldoende inkomen hebben
• Informatie over wet- en regelgeving voor gastouders komt duidelijk en overzichtelijk op Rijksoverheid.nl te staan
• Bestaande regels worden waar mogelijk geschrapt of versoepeld om de regeldruk blijvend te verminderen
• Vanuit de SLIM-regeling is de komende jaren subsidie voor scholing van nieuwe gastouders, die 90% van de opleidingskosten dekt
• Met een nieuwe arbeidsmarktcampagne werft de sector actief onder potentiële gastouders. Ook komt er meer inzet op het vergroten van de bekendheid van de gastouderopvang onder ouders en professionals

We zijn er trots op dat ons onderzoek zo bijdraagt aan het vinden van een nieuwe balans in de gastouderopvang!

Benieuwd naar ons rapport? Lees het rapport hier: 250404_Rapport – Onderzoek (gestopte) gastouders SZW

Op 10 april 2025 stuurde staatssecretaris Jurgen Nobel een brief naar de Tweede Kamer waarin deze nieuwe maatregelen zijn aangekondigd. Lees de Kamerbrief hier: Kamerbrief gastouderopvang | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl